به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، روز پنجشنبه بالاخره نیروهای سیاسی عراقی موفق شدند که رئیس جمهوری جدید یعنی عبداللطیف رشید و نخست وزیری جدید یعنی محمد شیاع السودانی را انتخاب کنند. در این یادداشت ما به بررسی ابعاد مختلف و جزئیات فرآیند انتخاب رئیس جمهور جدید عراق خواهیم پرداخت.
ایده تشکیل جلسه از طرف چه کسی بود؟
این که جلسه هرچه سریع تر و در هفته گذشته برگزار شود، در واقع ایده الاطار التنسیقی (چارچوب هماهنگی شیعی) بود. دلیل این موضوع به این نکته باز می‌گشت که این چارچوب قصد داشت حالا که ابتکار عمل در دستش است، هرچه سریع تر جایگاه خود را با انتخاب رئیس جمهور مستحکم تر کند زیرا باید رئیس جمهوری انتخاب می‌شد تا این رئیس جمهور بعدا نخست وزیر منتخب الاطار التنسیقی را مکلف به تشکیل دولت کند.
از طرفی دیگر الاطار التنسیقی خصوصا بخش قدرتمند تر آن به رهبری نوری المالکی و قیس الخزعلی حاضر به امتیاز دهی به جریان صدر از نظر دادن وزارتخانه‌ها و مناصب بودند اما طبق چارچوب و قواعد خودشان و نه طبق قواعد و چارچوب جریان صدر. به همین خاطر برای تحقق این مهم یعنی تعیین تکلیفی مسئله انتخاب رئیس جمهور و نخست وزیر و دادن امتیازات طبق قواعد خود، باید این کار از طریق تشکیل جلسه مجلس و به دور از جریان صدر صورت می گرفت.
«السودانی» وعده تشکیل دولتی قوی در عراق داد"محمد الشیاع السودانی" مأمور تشکیل دولت جدید عراق شد«عبداللطیف جمال رشید» رئیس‌جمهور جدید عراق شد + زندگینامه
مواضع سیاسی جریانات و احزاب عراقی در یک هفته اخیر به چه شکلی بود؟
به طور کل شاید بتوان مواضع و وضعیت جناح بندی‌های سیاسی و به تبع آن سناریوهای تشکیل جلسه را در طول هفته گذشته این چنین ترسیم کرد:
صرف نظر از مواضع احزاب کرد، دو جریان سیاسی موضع آنان بسیار مهم بود: اولى موضع الاطار التنسیقى (چارچوب هماهنگى شیعى) و دومی موضع ائتلاف اهل سنت السیاده به رهبرى الحلبوسى و خمیس الخنجر.
الاطار التنسیقی به طور کل با دو سناریو درخصوص تشکیل جلسه یا عدم آن رو به رو بود:
الف) سناریوى تحقق نصاب مجلس بود زیرا براى تشکیل جلسه باید 220 نماینده از مجموع 329 نماینده حاضر شوند. در این صورت سؤال این بود که آیا الاطار التنسیقی به کاندیدای حزب اتحاد میهنی یعنی برهم صالح رأی خواهد داد یا این که ملاحظه حضور حزب دموکرات به همراه خود در ائتلاف جدید اداره الدوله را خواهد کرد؛ زیرا بخشی از الاطار التنسیقی شامل نمایندگان "حرکت حقوق" و نیز ائتلاف "دولت قانون" به رهبری نوری المالکی از ابتدا چندان رغبتی به ناراحت کردن مسعود بارزانی نداشتند.
ب) سناریوى عدم تحقق حد نصاب جلسه مجلس بود که طبق این سناریو انتخاب الاطار التنسیقى هرچه می‌شد دیگر اهمیتى نداشت زیرا جلسه از اساس تشکیل نمی‌شد و اگر الاطار التنسیقى با متحدان قدیمى کرد و اهل سنت خود می خواست در این جلسه شرکت کند، نهایتا حدود 180-190 نماینده خواهد داشت نه بیشتر.
اما از طرف ائتلاف السیاده این موضوع بسیار مهم بود که آیا آنان در جهت تکمیل حد نصاب تشکیل جلسه یا عدم آن در جلسه پارلمان شرکت خواهند کرد یا خیر؟
حال به سراغ احزاب کرد می رویم: درخصوص حزب دموکرات تا یک روز قبل از انتخابات این احتمال به طور قوی وجود داشت که این حزب به دلیل شانس کم نامزد انتخاباتی خود یعنی ریبر احمد بارزانی و اصرار اتحاد میهنی بر برهم صالح و نه یک نامزد توافقی، به طرف آبستراکسیون کردن جلسه برود. اما تقریبا از عصر چهارشنبه اتفاقات ناگهانی افتاد که ورق را به سود حزب دموکرات تغییر داد؛ هرچند که از نظر ریشه یابی، ریشه این اتفاقات چندان ناگهانی نبود.
تغییر مواضع برخی از گروه‌های سیاسی در روند پایانی
تقریبا از عصر چهارشنبه تا شب آن روز یک سری تغییرات در مواضع برخی از گروه‌های الاطار التنسیقی رخ داد. نوری المالکی و ائتلافش و نیز جنبش حقوق رسما اعلام کردند که به نامزدی توافقی یعنی عبداللطیف رشید رأی می دهند. در مقابل حزب دموکرات هم رسما اعلام کرد که کاندیدای خود یعنی ریبر احمد بارزانی را کنار خواهد کشاند.
عبداللطیف رشید در واقع شوهر خاله بافل طالبانی، رهبر فعلی اتحاد میهنی و از شخصیت‌های درجه یک این حزب است. همچنین وی زمانی وزیر منابع آب در دولت نوری المالکی بود و در سال 2014 اساسا این شخص از دشمنان درجه یک حزب دموکرات به رهبری بارزانی محسوب می شد! با این حال عبداللطیف رشید تا قبل از مشخص شدن نتایج انتخابات ریاست جمهوری اخیر به عنوان یک نامزد مستقل در این رقابت شرکت کرده بود و نه نامزد اتحاد میهنی.
حال به مواضع نوری المالکی و حزب دموکرات بازگردیم. در حقیقت تغییر موضع نوری المالکی و مسعود بارزانی یک شبه اتفاق حاصل نشده بود بلکه نوری المالکی از مدت‌ها قبل چندان تمایلی به رأی دادن به شخص برهم صالح نداشت. شاید یکی از دلایل این عدم تمایل، مواضع برهم صالح در سال 2019 و همزمان با اعتراضات اکتبر باشد که در آن هنگام در کنار گذاشته شدن برخی از گزینه‌های جایگزین عادل عبدالمهدی نقش مهمی داشت و به شدت طرف تظاهرکنندگان را علیه رهبران سیاسی شیعی گرفت همچنین نوری المالکی می دانست که حزب دموکرات تقریبا دو برابر اتحاد میهنی نماینده مجلس دارد و بقای این حزب در ضمن ائتلاف اداره الدوله برای تشکیل دولت از بقای اتحاد میهنی بسیار مهم‌تر است.
از طرفی مسعود بارزانی هم مشکلش فقط با برهم صالح بود و حاضر بود تن به گزینه توافقی به مانند عبداللطیف رشید بدهد. اما مشکل موضع و اصرار بافل طالبانی بر روی گزینه برهم صالح بود. دلیلش هم این بود که بافل طالبانی می‌دانست دست کشیدن از برهم صالح یعنی رقیب تراشی جدید برای خود در حزب زیرا وی همین حالا با دو شخصیت قدیمی در حزب تخاصم دارد و آنان لاهور شیخ جنگی و ملا بختیار هستند و دیگر نمی توانست شخص ثالثی را به آنان اضافه کند.
یک شب قبل از جلسه انتخاب ریاست جمهوری و مشخص شدن مواضع گروه‌های سیاسی
در نهایت در شب پنجشبه بود که تقریبا موضع گیری‌ها مشخص شد. حزب دموکرات توانست ائتلاف السیاده را کنار خود داشته باشد و نیز توانست بخشی از الاطار التنسیقی که مهم ترین آنان ائتلاف دولت قانون و حرکت حقوق بودند را به طرف خود بکشاند.
از طرفی بخشی دیگر از الاطار التنسیقی که مهم ترین آنان ائتلاف فتح به رهبری هادی العامری و جریان حکمت به رهبری عمار الحکیم بودند، بنابر وعده قبلی الاطار التنسیقی به بافل طالبانی درخصوص حمایت از برهم صالح، تغییر موضع ندادند. از همین جا هم بود که شب قبل از انتخابات حزب دموکرات با مطمئن شدن از شانس بالای خود ایده آبستراکسیون کردن را کنار گذاشت و تصمیم گرفت با قدرت در انتخابات و در جهت حمایت از عبداللطیف رشید حاضر شود.
بررسی تغییر موضع برخی از نیروهای چارچوب هماهنگی
درباره این تغییر موضع و اختلاف نظر میان نیروهای الاطار التنسیقی باید گفت که این اختلافات جوهری نبودند بلکه صرفا اختلافاتی عرضی بودند زیرا در نهایت هدف همه نیروهای آن از اصل تشکیل جلسه، تسریع در مکلف کردن محمد شیاع السودانی بود؛ حال هر کس که می‌خواهد رئیس جمهور بشود.
اما علت تغییر موضع برخی از نیروها را باید در همین موضوع تشکیل دولت جست و جو کرد. در واقع همانطور که ذکر کردیم با توجه به قدرت حزب دموکرات، رضایت آنان مهم تر از وفای به عهد با اتحاد میهنی در جهت تشکیل دولت بود و در کوتاه مدت این دیدگاه غلط نبوده است.
اما سؤالی که پیش می آید، این جاست که با توجه به این که دولت السودانی ممکن است دو ساله باشد و سپس انتخابات زودهنگامی برگزار شود، در دراز مدت آیا تعامل با اتحاد میهنی راحت تر است یا با شخصیت سرسختی مثل مسعود بارزانی و حزب وی؟ از همین جاست که در یکی دو روز گذشته رسانه‌های الاطار التنسیقی به شدت به دنبال دلجویی از بافل طالبانی هستند زیرا خود آنان نیز می‌دانند که اتحاد با او بسیار استراتژیک تر از اتحاد با مسعود بارزانی است.
برندگان و بازندگان انتخابات اخیر
برندگان این داستان را در کوتاه مدت شاید بتوان نوری المالکی و مسعود بارزانی دانست. نوری المالکی هم در نخست وزیری یک عضو سابق حزب الدعوه را به این منصب رساند و هم در ریاست جمهوری بر خلاف اکثریت سیاسیون قدرتمند شیعی بر روی عبداللطیف رشید سرمایه گذاری کرد و در آن جا هم موفق شد. مسعود بارزانی هم اتحاد میهنی را مجبور به قبول گزینه ای توافقی کرد و ریاست و نخست وزیری اقلیم و اکثریت نمایندگان کرد مجلسین اقلیم و فدرال هم در دست او ماند و توانست امتیازات مهمی درخصوص سنجار و کرکوک از احزاب شیعی بگیرد.
عراق| واکنش آمریکا و اروپا به انتخاب رشید و معرفی السودانی/ استقبال عشایر الانبار از سفیر ایران+تصاویرعراق|نشست مهم در منزل العامری برای تسریع در تشکیل دولت جدیدعراق| معرفی قریب الوقوع اعضای کابینه السودانی و ابراز امیدواری حکیم برای تشکیل سریع دولت
اما بازنده بزرگ این داستان، بافل طالبانی بود؛ هرچند که او پس از انتخابات ژست پیروزی گرفت و عبداللطیف رشید را نامزد حزب خود خواند اما برای همه عیان بود که هم خودش و هم شخصیت‌های حزبش تا شب قبل از انتخابات همگان را دعوت به انتخاب برهم صالح می کردند بلکه صریحا اعلام کرده بودند که نامزد حزب فقط برهم صالح است.
شهاب نورانی فر، کارشناس مسائل عراق
انتهای پیام/
9th November 24