به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ اواخر سال 1395 بود که قطعی برق در خوزستان و شهرهای مختلف این استان باعث ایجاد مشکلات متعددی برای مردم این استان شد به‌گونه‌ای که غلظت بسیار بالای گردوخاک هوا در خوزستان و همراه شدن آن با رطوبت بالای هوا، در نهایت منجر به آسیب به دکل‌ها و پست‌های برق استان و قطعی برق بسیاری از شهرهای خوزستان شد.
در پست‌های برق و دکل‌های انتقال برق فشار قوی، برای نگه‌داشتن و اتصال سیم برق به دکل از قطعه‌ای استفاده می‌شود که هم عایق باشد و برق را به دکل که فلزی است، انتقال ندهد و هم دارای استحکام بالایی باشد که تحمل وزن کابل‌ها را داشته باشد، برای این کار از قطعاتی استفاده می‌شود که به آن «مَقَرِّه» می‌گویند.
مشکل برق خوزستان مربوط به ترکیب رطوبت با گردوخاک نشسته روی مقره‌ها و تأسیسات برق است که لایه‌ای از گل با خاصیت رسانندگی ایجاد می‌کند و جریان الکتریسیته موجود در سیم‌ها به دکل‌های برق منتقل می‌شود؛ با وجود اینکه در ابتدا به‌نظر می‌رسد راهی برای از بین بردن گردوغبار نشسته به‌روی مقره‌ها و تأسیسات به‌جز شست‌وشوی آنها در این مواقع وجود ندارد اما در جریان بحران اخیر خوزستان، راهکار ساده‌ای که مورد غفلت قرار گرفته، "فناوری نانو" است که سال‌هاست این فناوری در اختیار کشورهای مختلف از جمله کشورمان قرار دارد.
اما برای این قطعی‌های برق که 6 سال پیش در خوزستان اتفاق افتاد هیچ چاره‌ای اندیشیده نشد تا اینکه طی روزهای اخیر باز هم خبری منتشر شد مبنی بر اینکه مه غلیظ باعث افزایش رطوبت به‌روی تجهیزات شبکه برق شده که همین عامل باعث خاموشی در برخی مناطق کلان‌شهر اهواز شده است.
خبرگزاری تسنیم در سال 1395 و در بحبوحه قطعی‌های گسترده برق در خوزستان گفت‌و‌گویی با سید محمد علوی مسئول حوزه نانوی مواد ستاد ویژه توسعه فناوری نانوی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری انجام داده بود.
علوی در مصاحبه خود با تسنیم می‌گوید: اجازه استفاده از مقره‌های با پوشش نانویی را در خطوط برق نداده‌ایم و استدلال کردیم اگر محصول را روی خط اجرا کنیم و فردا با مشکلی مواجه شود، عده‌ای سریعاً خواهند گفت "نانو کارایی لازم را ندارد"! بنابراین تصمیم گرفتیم تا زمانی که محصولات توسعه‌یافته هنوز به بلوغ مورد نظر نرسیده‌اند، اقدام به استفاده از آنها در خطوط برق نکنیم!
وی تصریح کرد: هزینههای چند صد میلیارد تومانی برای شست‌وشوی مقره‌ها امری عادی است که هر چند سال یک بار صورت می‌گیرد؛ قطعاً اگر پوشش‌های نانویی جوابگو باشد، ممکن است تا یکی دو سال نیازی به شست‌وشوی آنها نباشد و از طرفی هزینه‌هایی به‌مراتب پایین‌تر از عملیات جایگزین کردن مقره‌های معمولی که در برابر حجم عظیم گردوغبار کارایی خود را از دست می‌دهند، خواهد داشت.
علوی درباره پیشنهادهایی که برای وزیر نیرو در راستای بحران خوزستان آماده و ارائه شده است، گفت: وضعیت پروژه‌ها را برایشان اعلام کردیم و گفتیم "اگر با عمر شش‌ماهه مقره‌های تحت پوشش مشکلی ندارند، شرکت‌های حاضر در صنعت نانوی کشورمان، آماده جایگزین کردن مقره‌ها هستند؛ در صورت موافقت دولت، با شرکت تولید‌کننده رایزنی می‌کنیم تا نمونه بهبود‌یافته‌ای را به‌صورت پایلوت در یکی از مناطق برقی اجرا کند".
اما عباس غلامی یکی از فعالان حوزه تولیدات نانو نیز به تسنیم می‌گوید: افزودن لایه نانویی به تجهیزات دکل‌های برق، راهکار رفع مشکل مقره‌ها می‌تواند باشد اما نمی‌تواند اصل مشکل ریزگردها را حل کند؛ در این زمینه هم پیشنهادی برای از بین بردن ریشه‌ای معضل ریزگردها وجود دارد به این صورت که ماده‌ای داریم که مثل آب‌انبار زیر خاک عمل می‌کند که داخل این ماده می‌توان از کود هم استفاده کرد.
وی در پاسخ به این سؤال که "وزیر نیروی وقت (چیت‌چیان) در مواجهه با بحران برقی خوزستان عنوان کرده بود که 100 میلیارد تومان بودجه (سال 95) برای دستگاه‌های مقره‌شوی در نظر گرفته بود؛ با چه‌هزینه‌ای امکان ایجاد پوشش نانویی برای مقره‌ها وجود دارد؟"، گفت: به‌نظرم اگر به‌سمت پوشش نانویی مقره‌ها حرکت کنیم، بهتر است چرا که می‌توان تا 15 سال تأسیسات برق را در مقابل گردوغبار، گارانتی کرد.
اما سعید شجاعی‌زاده یک دیگر از کارشناسان و فعالان حوزه نانو نیز در گفت‌و‌گو با خبرنگار تسنیم می‌گوید: پوشش‌های آبگریز نانویی راهکار خوبی برای مقاوم کردن مقره‌های برقی در برابر گردوغبار موجود در هوای رطوبت‌دار مناطق شرجی کشور مانند خوزستان است. پایه اکثر مقره‌ها عایقی دارد که از ترکیبات خاص عایق الکتریسیته تشکیل شده است اما مشکلی که در هوای رطوبت‌دار و گردوغبار ایجاد می‌شود این است که ریزدانه‌ها روی مقره‌ها، لایه ایجاد می‌کنند و باعث ایجاد ارتباط پایه مقره و سیم انتقال برق می‌شوند که این اتصال باعث هدر رفتن برق، آرک شدن و نهایتاً قطعی برق می‌شود.
این کارشناس نانو تصریح کرد: فناوری، امکان ایجاد پوشش‌هایی روی لعاب مقره‌ها را می‌دهد که باعث کاسته شدن از جذب گردوغبار می‌شود؛ پوشش‌های نانویی در ساختار خودتمیزشونده می‌تواند شدت عایق بودن مقره‌ها را افزایش دهد و بدون گیرش ذرات معلق در هوا، اجازه ندهد ذرات به‌سادگی روی مقره‌ها رسوب کنند.
وی گفت: تحقیقات زیادی روی این موضوع انجام شده است و برخی کشورها در حال استفاده از پوشش‌های نانویی برای افزایش شدت عایقی هستند اما متأسفانه مدیران ارشد در کشور ما اهمیتی نسبت به اجرای چنین کاری نمی‌دهند!
شجاعی‌زاده خاطرنشان کرد: با ایجاد پوشش نانویی در محل نصب مقره‌ها و با عمل اسپری یا پاشش، می‌توان لایه‌ای از نانوذرات را روی مقره‌ها سوار کرد؛ در حین عمل اسپری، خود سیم هم از فاصله نیم تا یک متر به سر مقره، دارای پوشش نانویی می‌شود و به همین ترتیب عایقی نسبی روی سیم و مقره قرار می‌گیرد؛ به‌عبارت دیگر فاصله سیم لخت تا پایه هم به این شکل طولانی می‌شود.
این کارشناس حوزه نانومواد درباره اینکه چرا مسئولان با وجود اطلاع‌رسانی‌های فراوان حول این کاربرد طی سال‌های اخیر همچنان دنبال راه‌چاره‌هایی مانند شست‌وشوی مقره‌ها با مقره‌شو با هزینههای گزاف هستند و حاضر به به‌کارگیری فناوری نانو نیستند، گفت: مسئولان باید خودباوری داشته باشند و اجازه دهند به کسانی که راهکارهای فناورانه و خلاقانه برای مقابله با چالش دارند، وارد میدان‌های عمل شوند؛ به‌عقیده من باید حداقل اجازه ایجاد پوشش نانویی روی مقره‌ها در حد آزمایشی و روی یکی دو خط داده شود تا بعد خودشان متوجه تغییرات و کارایی آن شوند.
وی درباره رقم‌های اجرای پوشش نانویی برای مقره‌ها در مقابل هزینه چند صد میلیارد تومانی شست‌وشوی آنها در منطقه خوزستان گفت: هزینه‌ای که صرف پاشش نانومواد روی مقره‌ها می‌شود، مبالغ چندانی نیست و اصل هزینه مربوط به تجهیزات و عملکرد است؛ تجهیزاتی مثل جرثقیل و دکل‌هایی که فرد باید با استفاده از آنها به سطح مقره‌ها برسد و پس از شست‌وشو، عملیات پاشش نانومواد را با استفاده از دستگاه اسپلش انجام دهد؛ انجام چنین کاری شاید نهایتاً 10 تا 15 درصد بر هزینه تمام‌شده مربوط به شست‌وشو بیفزاید.
هفته گذشته سیزدهمین نمایشگاه فناوری نانو در محل نمایشگاه بین‌المللی تهران از 9 تا 12 مهر و با حضور بیش از 160 شرکت دانش‌بنیان تولیدی و ارائه‌دهنده خدمات نانویی، برگزار شد. تعدادی از شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور حاضر در نمایشگاه ایران‌نانو، در حوزه صنعت برق و مقره‌های برق فعالیت داشتند که با مدیرعامل یکی از این شرکت‌ها به گفت‌و‌گو نشستیم.
نیما حق‌شناس؛ فارغ‌التحصیل نانوفناوری دانشگاه تهران و رئیس هیئت مدیره شرکت نانوبسپار سپهر در گفت‌و‌گو با خبرنگار اجتماعی تسنیم می‌گوید: این شرکت در حوزه پوشش‌های نانویی کار می‌کند و محصولات ما نیز در دو دسته قرار می‌گیرد که دسته اول پوشش‌های مقره‌ای برق یا صنعت برق است. اگر خاموشی‌های اهواز یا خوزستان را به‌یاد بیاورید، عمدتاً به‌خاطر عدم پوشش‌دهی مقره‌های برق بوده است که آلودگی به‌روی سطح مقره‌ها می‌نشیند.
حق‌شناس تصریح کرد: گردوغباری که از غرب کشور وارد می‌شود به‌روی سطح مقره‌ها قرار می‌گیرد و در زمان بارش باران، سطح مقره‌ها، خیس می‌شود. مقره‌ها یک سطح سرامیکی دارند و نباید خیس شوند و اگر خیس شود موجب ایجاد جرقه خواهد شد و بعد از جرقه نیز سیم از مدار خارج می‌شود و انتقال برق قطع می‌شود. ما پوششی را برپایه سیلیکون ساختیم که مانع جرقه و قطع برق شود.
به گزارش تسنیم، بر اساس مباحثی که در این گزارش به آنها اشاره شد باید متذکر شد که بسیاری از کارشناسان و فعالان حوزه نانو در پی بروز بحران خاموشی استان خوزستان از حجم بالای گردوغبار و رطوبت هوا روی مقره‌های دکل‌های برقی که باعث از بین رفتن خاصیت عایق بودن آنها شده است، با ارائه راهکارهایی درباره ایجاد پوشش‌های نانویی روی مقره‌ها برای جلوگیری از نشست خاک و ترکیب آن با رطوبت هوا (ایجادکننده خاصیت رسانایی برای مقره‌ها)، به‌صراحت گفته‌اند که برای جلوگیری از طولانی شدن خاموشی‌ها در استان‌های شرجی کشورمان، دولت باید ردیف بودجه مستقلی را علاوه بر شست‌وشو، برای ایجاد پوشش‌های نانویی داشته باشد.
برخی فعالان این حوزه معتقدند که برای ایجاد پوشش نانویی، نیازی نیست که مقره‌ها از دکل‌ها جدا شود بلکه می‌توان با اسپلش‌ها اقدام به پاشش نانومواد روی این تجهیزات برقی کرد. آنها معتقدند که انجام چنین کاری نهایتاً منجر به افزایش 10 تا 15 درصدی هزینه شست‌وشوی مقره‌ها می‌شود بنابراین به‌نظر می‌رسد مسئولان کشور باید توجه خاصی به این مقوله داشته باشند تا در آینده شاهد خاموشی‌های کمتری در استان‌های مختلف کشور به‌ویژه خوزستان باشیم.
بومی‌سازی 2 محصول نانویی توسط فناوران ایرانیساخت یک محصول فناورانه نانویی برای جلوگیری از قطعی گسترده برقانتهای پیام/+
3rd December 24